به نام خدا

حوزه و ادبیات دینی کودک و نوجوان

مروری بر تاریخچه توجه حوزه و روحانیت به ادبیات دینی کودکان و نوجوانان

گزارشی مختصر در باره تلاش هایی که روحانیون در عرصه ادبیات دینی کودک و نوجوان داشته اند ارائه می کنیم  تا یادی شده باشد از پیشکسوتانی که در شرایط سخت رژیم های وابسته تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان را از یاد نبرده اند و با تلاش و کوشش مسیر را برای نسل بعد از خویش هموار کرده اند

1.        شیخ عباس علی اسلامی : ایشان از مهم ترین شخصیت های روحانی فعال در عرصه کودک و نوجوان در عصر پهلوی است . ایشان در سال 1322 «جامعه تعلیمات اسلامی» را تاسیس می کند . مهم ترین فعالیت این مرکز ، تاسیس مدارس ابتدایی و متوسطه است . ایشان در سال ۱۳۲۹، در تهران و شهرستان‌ها ۱۳۲ باب مدرسه ابتدایی و متوسطه داشته که تا سال ۱۳۵۶تعدادشان به  183مدرسه می رسد. «جامعه تعلیمات اسلامی» از دو جهت به تقویت ادبیات دینی کودکان کمک کرد یکی کتاب های دینی و ادبی این مدرسه که با همکاری عده ای از فضلای حوزه مانند علامه  طباطبایی، شهید باهنر و دیگران تدوین می شود و دیگر مجله «تعلیمات اسلامی» که در ۱۳۳۱ هجری شمسی منتشر می شود.

2.شهید مطهری : در سال 1339 شهید مطهری جلد اول داستان راستان و در سال 1343 جلد دوم این مجموعه را می نویسد . از مقدمه جلد دوم معلوم می شود که ایشان قصد داشته این کار را ادامه دهد.

3. غلامرضا سعیدی (ره): ایشان هم در تالیف و هم ترجمه آثار ارزشمندی را برای نوجوانان خلق می کند.

4. مصطفی زمانی (ره) : است ایشان هم داستان هایی در باره زندگی پیامبران و هم داستان های اخلاقی می نویسد. از ویژگی های آثار ایشان آمیختن داستانی های دینی با تخیل ادبی و مسائل زندگی معاصر  و اوضاع سیاسی اجتماعی روز می باشد مثلاً کتاب «کودک نیل یا مرد انقلاب » ایشان که در باره حضرت موسی است از کتاب هایی بوده که نگهداری اش جرم بوده و هر که آن را داشته به زندان می رفته است.

5. آقای صحفی : ایشان کتاب هایی در باره داستان های قرآن می نویسد .

6. آقای عبدالکریم بی آزار شیرازی : کتاب های قرآنی با نگاه به علم روز می نویسد مانند کتاب «شهر زنبوران» که در باره سوره نحل است.

7. شهید بهشتی (ره) : شهید بهشتی کتاب «نماز چیست» را برای نوجوانان می نویسد.

8. آیت الله ابراهیم امینی :کتاب آموزش دین برای کودکان و نوجوانان را می نویسد.

9. شهید باهنر(ره) :کتاب خداشناسی برای نوجوانان می نویسد .

10. حضرت آیت الله مکارم شیرازی : که آثار فراوانی برای نسل جوان نوشته است کتاب «ده درس خداشناسی برای نوجوانان»  را می نویسد.

11. آقای میر ابوالفتح دعوتی : کتاب هایی در باره پیامبران و نیز آثار دیگر از جمله مجموعه «ببینیم و  بیندیشیم »می نویسند که در باره زیبایی های آفرینش است

12. آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی :کتاب آیین زندگی و درس های اخلاقی می نویسد که برای نوجوانان هم قابل استفاده بوده است

13. آقای مهدی پیشوایی : نیز در همین دوره برای نوجوانان کتاب می نویسد

14. سید هادی خسروشاهی : سر دبیر مجله پیک شادی می شود (مجله ای که طرح تاسیس آن از سوی آیت الله گلپایگانی (ره) مطرح شد)

15 . محمدی اشتهاردی (ره) : از سال پنجاه و هشت به بعد آثاری را برای کودکان و نوجوانان می نویسد که بسیار ساده و جذاب است

16. جناب آقای راستگو : ایشان از اوایل انقلاب هم در صدا و سیما برنامه اجرا می کند و هم   مرکز تربیت مربی کودک و نوجوانان را  راه می اندازد و افرادی را تربیت می کند که بعضا از نویسندگان و شاعران موفق می شوند.

لازم به ذکر است که در دوران پهلوی خصوصا پهلوی دوم بازار کتاب کودک و نوجوان پر بوده است  از کتاب هایی که نویسندگانش گرایش های مارکسیستی یا سکولار داشته اند و نیز کتاب هایی که اباحه گری و بهاییت و مسیحیت را ترویج می کرده اند بنابراین تلاش هایی که شهید بهشتی و شهید باهنر و روحانیون دیگر در تدوین کتاب های درسی انجام می دهند و نیز تلاش سایر روحانیون در عرصه نگارش کتاب برای کودکان و نوجوانان بسیار ارزشمند و ضروری بوده است .

پیروزی انقلاب اسلامی تحولی شگرف در عرصه رشد و شکوفایی ادبیات کودک خصوصا ادبیات دینی کودک و نوجوان دارد

در حوزه علمیه هم بحمدالله به موازات سایر سازمان ها و مراکز فرهنگی اتفاقات خوبی می افتد.

سال 69 مجله «سلام بچه ها» برای نوجوانان و در سال 73مجله «پوپک» برای کودکان از سوی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم منتشر می شود و این ها اولین نشریات تخصصی حوزه علمیه قم برای  کودک و نوجوان بعد از پیروزی انقلاب هستند. مجموعه ی این اتفاقات  نقش بسیار اساسی و محوری داشته اند در تقویت و غنی سازی ادبیات دینی کودکان و نوجوانان .

منبع : تاریخ ادبیات دینی کودک و نوجوان ( سید علی کاشفی خوانساری)