وبسایت شخصی سید محمد مهاجرانی

 حد خیال

در شعر کودک می توان از آرایه های ادبی بهره برد

آرایه های ادبی اگر قابل فهم برای کودکان باشد شعر را جذاب تر می کند

بارزترین آرایه های ادبی تشبیه و استعاره اند

نکته خیلی مهم این است که هنگام استفاده از تشبیه و استعاره مطمئن باشیم

که آیا این دو را کودک درک می کند یا نه ؟

اگر درک نکرد این آرایه ها به جای آن که شعر را بیارایند و زییاتر کنند

از ارزش شعر می کاهند و به گیج شدن کودک کمک می کنند! 

استاد کیانوش در کتاب « شعر کودک در ایران » مطلبی را از قول « می هیل آربوتنات » نویسنده و منتقد معروف ادبیات کودک نقل کرده است

آربوتنات می گوید : صنایع بدیعی در شعر ، کودک را گیج می کند

مثلا اگر در شعر بگوییم شیرِ تندر غرید

کودکان ممکن است تصور کنند که شیر جنگل سرش را بالا گرفت و برای تندر غرش کرد

یا اگر در شعرمان ستارگان را به گل های مروارید تشبیه کنیم

کودکان ممکن است تصور کنند که در آسمان هم گل های مروارید می روید

هنر نمایی شاعرانه با فعل مرکب

استاد محمود کیانوش شعری دارد به نام پرواز

او انصافا در این شعر زیبا با دوفعل مرکبِ ( باز کردن و پرواز کردن) هنرنمایی کرده است

چهار چهارپاره گفته و در هر کدام این دو فعل را به کار برده است

در نگاه اول شاید تکرار به نظر برسد

ولی با نگاه عمیق تر هنر نمایی او معلوم می شود

:

گفتم کبوترجان بیا

این بال‌ها را باز کن

در آسمان نیلگون
پرواز کن، پرواز کن

تا دست را بر هم زدم
او بال‌ها را باز کرد

در آسمان نیلگون
شاد و سبک پرواز کرد

از جلوه‌ی پرواز او
گویی دل من باز شد

همراه او چشمان من
در گردش و پرواز شد

پرواز شادی‌بخش او
شادی به جانم باز داد

جان مرا در آسمان
همراه خود پرواز داد

شعر کودک و الهام از شاعران معاصر

از شعر شاعران بزرگ می توان الهام گرفت برای سرودن شعر کودک

دکتر ناتل خانلری شعری دارد در قالب پنج پاره با عنوان ماه در مرداب

اولین بیت شعر این است

آب آرام و آسمان آرام

دل زغم فارغ و روان پدرام

آقای رحماندوست با الهام از این شعر این شعر زیبا را سروده است

آب آبی و آسمان آبی است

موج دریای بیکران آبی است

آبی آرامش است، خوشحالی است

بال بال پرندگان آبی است

در زمستان سرد و بارش برف

رنگِ احساس این و آن آبی است

خنده آبی است، دوستی آبی است

دلِ پر مهرِ مهربان آبی است

غم، سیاه است و سرد و طولانی

غمِ کوتاهِ کودکان آبی است

شعر، یعنی خیالِ آبی رنگ

پیچ و خمهای داستان آبی است

آخرین حرفِ آبی‎‎ام این است:

بهترین رنگ این جهان آبی است!

داستانگونگی شعر

گاهی شعر کودک ساختار داستانی ندارد

و گاهی ساختار داستانی دارد و داستانگون است

بعضی از کارشناسان شعر کودک معتقدند که زمانی کودک با شعر ویژه ی خود، ارتباط برقرار می کند

که شعر دارای سیر داستانی باشد.

حتی در حفظ کردن شعر توسط کودکان،داستانگونگی شاید تنها عامل مهمی باشد که موجب می شود، کودکان راحت تر و سریع تر به حفظ کردن اشعار کودکانه بپردازند

و شعرهایی در ذهن و زبان کودکان، همواره جاری است که دارای ساختار داستانی یا داستان وارگی باشد

یکی از بهترین نمونه های شعرهای داستانگون شعر « شیرین تر از پرواز »،

اثر استاد قدمعلی سرامی است .

این شعر داستانگون ، ماجرای تولد یک جوجه را بازگو می کند

و خیلی جذاب از ابتدای تولد جوجه شروع می کند

و ماجراهای دیگر را به تدریج مطرح می کند

این شعر در کتابی با همین نام از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است